Wewnątrzgatunkowa koprofagia – zjadanie odchodów swoich lub innych zwierząt tego samego gatunku – u psów to zachowanie szczególnie odrzucające większość opiekunów zwierząt. Nawyk zjadania odchodów, mimo, że wydaje się być z punktu medycznego nieszkodliwy dla psów, powodować może trwałe zniszczenie więzi między zwierzęciem i opiekunem, a nawet być powodem eutanazji psa. Jednak zarówno pochodzenie, czynniki mogące wpływać na wystąpienie tego problemu, jak i skuteczne metody eliminacji tego zachowania nie są do końca zbadane. Dodatkowo zauważalna wśród psów niechęć do własnych odchodów i wyraźna potrzeba utrzymywania swego „gniazda” w czystości nadaje temu zjawisku dość zagadkowego chakateru.

Naukowcy z Kalifornii postanowili przyjrzeć się bliżej problemowi koprofagii u psów. Ich badanie miało na celu odpowiedzieć na cztery podstawowe pytania:

1. Jakie czynniki mają wpływ na wystąpienie koprofagii (płeć, kastracja, wiek, ilość psów w domu, rodzaj diety, sposób zjadania posiłków i rasa)?
2. Czy koprofagia ma związek ze zmniejszoną awersją do odchodów (czy trening czystości w przypadku psów przejawiających skłonności do koprofagii stwarza problemy)?
3. Jakie odchody preferują psy wykazujące koprofagię?
4. Jakie sposoby eliminacji koprofagii u psów są skuteczne?

Praca ta miała także za zadanie zweryfikować dwie hipotezy dotyczące pochodzenia tego zjawiska u psów. Jedna z nich sugerowała związek między koprofagią i brakiem naturalnej niechęci do odchodów (trudnym treningiem czystości), danym rodzajem diety lub występowaniem innych niepożądanych lub kompulsywnych zachowań. Druga natomiast wiązała to zjawisko z wrodzoną skłonnością wilków do zjadania odchodów w pobliżu nory w celu uniknięcia zarażeniem pasożytami, których większość gatunków osiągają swą inwazyjną formę po upływie ponad dwóch dni po oddaniu stolca przez zainfekowane zwierzę. W wypadku prawdziwości drugiej hipotezy psy wykazujące skłonność do koprofagii wybierałyby przede wszystkim świeże odchody.

Badanie przeprowadzone zostało metodą ankietową. Stworzono dwie ankiety – jedna miała na celu zbadanie skali zjawiska oraz porównanie psów „koprofagicznych” i „nie-koprofagicznych”, druga służyła do zebrania informacji na temat samego zjawiska (rodzaju odchodów, częstotliwości zachowania) i skuteczności metod terapii i dostępnych na rynku preparatów mających za zadnie przeciwdziałać temu zachowaniu.

Pierwsza ankieta (1552 odpowiedzi) wykazała, że niemal ¼ psów przynajmniej raz zjadła psie odchody, a 16% psów zostało ocenionych jako „koprofagiczne” (powyżej 6 zaobserwowanych przez opiekuna przypadków koprofagi). 82% przypadków dotyczyło odchodów nie więcej, niż dwudniowych. Nie wykazano związku między płcią, kastracją, wiekiem, momentem oddzielenia od matki i dietą, a występowaniem koprofagii. Psy zjadające odchody nie miały także większych problemów z treningiem czystości, niż psy „nie-koprofagiczne”, nie wykazywały również większych skłonności do zachowań kompulsywnych (lęku separacyjnego, zachowań agresywnych, destrukcyjnych ani nadmiernego szczekania). Koprofagia występowała częściej u psów łapczywie spożywających posiłki oraz u terierów i psów ras gończych i chartów (hound group według klasyfikacji AKC). Bardziej skłonne do koprofagii okazały się także psy mieszkające w domach zamieszkałych przez dwa lub więcej psów. Odnotowano także związek między zjadaniem ziemi i kocich odchodów, a koprofagią.

Druga ankieta (1475 odpowiedzi dotyczyło psów „koprofagicznych”) potwierdziła brak związku z płcią zwierzęcia i trudnością w treningu czystości. Ponad połowa psów charakteryzowała się łapczywym zjadaniem posiłków, 85% psów zjadało wyłącznie świeże (maksymalnie dwudniowe) odchody. Żadna z metod eliminacji tego zachowania (odganianie od stolców, komenda „zostaw”, posypywanie odchodów pieprzem, stosowanie obroży elektrycznej) nie wykazała skuteczności. Również dostępne na rynku preparaty mające zapobiegać koprofagii nie okazały się pomocne.

Na podstawie tego badania stwierdzono, że problem koprofagii dotyczy aż 16% psów. Psy wykazujące to zachowanie często spożywają swoje posiłki łapczywie, przejawiają także skłonność do jedzenia ziemi i kocich odchodów. Koprofagia występuje najczęściej u terierów, chartów i ras gończych, a także u psów, które żyją w domu z innymi psami. Najczęściej zjadane są świeże odchody, co potwierdzać może teorię o „wilczym” pochodzeniu tej przypadłości. Za wrodzonym charakterem koprofagii przemawiać może także nieskuteczność metod jej zwalczania.

Bibliografia:
Hart, Benjamin L, Lynette A Hart, Abigail Paige Thigpen, Alisha Ngoc Tran and Melissa J. Bain. “The paradox of canine conspecific coprophagy.” Veterinary medicine and science (2018).