Mięsożerność psów wzbudza ogromne kontrowersje, dzieląc społeczeństwo psiarzy, doprowadzając do burzliwych dyskusji na forach internetowych, seminariach i konferencjach naukowych. Czego głównie dotyczą te spory? Węglowodanów w diecie psa. Czy są one w ogóle mu potrzebne? Jak zbudowany jest układ pokarmowy psa? Jak wygląda kwestia węglowodanów jako źródła energii w diecie psowatych? Co mówią na ten temat normy żywieniowe dla psów? Jakie doniesienia naukowe możemy znaleźć na ten temat? W dzisiejszym wpisie odpowiem na te pytanie, a więc do dzieła!

PIES ≠ WILK

Faktem jest, że przodkiem psów są wilki. Istnieją jednak pewne różnice w budowie morfologicznej oraz fizjologii tych dwóch taksonów systematycznych. Pies w aktualnej systematyce nosi nazwę Canis lupus familiaris i jest podgatunkiem wilka, a nie odrębnym gatunkiem. Kwestia udomowienia psa pozostaje obiektem badań archeologów oraz naukowców. Jedne źródła podają, że psy oddzieliły się od wilków minimum 27 000 lat temu¹, inne mówią o ok 33 tysiącach lat temu², a jeszcze kolejne sugerują, że udomowienie psa miało miejsce 20 000 – 40 000 lat temu³.

Przystosowania do pobierania pokarmu – budowa morfologiczna:

• Czaszka

Ryc. 1 Porównanie twarzoczaszki u wilka i kilku wybranych ras psów z perspektywy grzbietowej, bocznej i brzusznej⁶. Podstawa czaski (ob) jest proporcjonalnej wielkości między rasami. Wyraźne różnice można zauważyć w wielkości podniebienia (p). U wilków długość podstawy czaszki (cb) jest znacznie większa niż u wymienionych ras.

Różnorodność budowy czaszki u psów jest tak duża, że przewyższa ona różnorodność gatunkową w rzędzie Drapieżnych^{4 –} związane jest to z ciągłą ingerencją człowieka w dobór naturalny i postępującą hodowlą.

• Układ pokarmowy

Budowa jamy ustnej psów wskazuje zarówno na przystosowanie do pobierania pokarmu pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego. Dorosłe osobniki posiadają 42 zęby.

Wzór zębowy – zęby stałe:

Układ pokarmowy psów przystosowany jest do pobierania pokarmów pochodzenia zwierzęcego. Żołądek psów potrafi rozszerzać się do 8 litrów pojemności, zawiera kwaśne środowisko (pH ok 2), co niewątpliwie jest przystosowaniem do pobierania surowego pokarmu. Mechanizmy uwalniania pepsyny, soków żołądkowych oraz pasażu treści pokarmowej przez układ trawienny psa to temat rzeka i mogłabym napisać o tym oddzielny wpis – nie chciałabym teraz zagłębiać się w fizjologię układu pokarmowego psa, ponieważ nie na tym dokładnie zależy mi w tym wpisie. Chciałabym zwrócić uwagę na kilka istotnych przystosowań. Główną różnicą, o której mówi się w przypadku przystosowania się psów do trawienia węglowodanów jest gen AMY2B, który koduje informację dotyczącą enzymu amylazy trzustkowej. Wzrost ilości kopii tego genu może związany być po prostu z procesem udomowienia psa, ale również z pobieraniem przez nie paszy wysokoskrobiowej, co powiązane było z rozwojem rolnictwa⁷. Ciekawym jest, że rozbieżność występowania ilości kopii tego genu w obrębie ras jest duża. Również pomiędzy rasami występują znaczące różnice (Ryc.2).

Ryc. 2 AMY2B u różnych ras psów.⁸

Czemu cały czas porównuje się psa do wilka pod kątem trawienia węglowodanów? Wilk to mięsożerca… Może należy psa porównać do krowy lub innego zwierzęcia roślinożernego? Przecież to one posiadają kilka przedżołądków, żołądek właściwy, to w nich dochodzi do procesów fermentacyjnych, które biorą udział w trawieniu węglowodanów (oczywiście uprościłam, niemniej jednak widać różnice).

W jednoznaczny sposób nie da stwierdzić się, że pies jest wszystkożercą, a węglowodany powinny stanowić ważny komponent jego diety. Same normy żywieniowe dla psów (FEDIAF), nie uwzględniają minimalnego zapotrzebowania psów na węglowodany, zaś na białko i tłuszcz już tak. Myślę, że kwestia węglowodanów w diecie psów jeszcze długo pozostanie tematem dyskusyjnym i to nie bez powodu. Na ten moment można stwierdzić, że psy w pewnym stopniu zaadoptowały się do przyjmowanych przez nie węglowodanów w diecie. Jednak co oznacza „w pewnym stopniu” i do czego odnosić te adaptacje? Czy słusznym jest podawanie psu posiłku składającego się głównie z węglowodanów, kiedy nawet normy żywieniowe nie uwzględniają jego minimów? Te pytania zostawiam wam do przemyślenia. W końcu żywienie to decyzja opiekuna.

Bibliografia

1. Skoglund, Ersmark E., Palkopoulou E., Dalén L., 2015: Ancient Wolf Genome Reveals an Early Divergence of Domestic Dog Ancestors and Admixture into High-Latitude Breeds.
2. Ovodov N.D., Crockford S.J., Kuzmin Y.V., Higham T.F., Hodgins G.W., van der Plicht J.,2011: A 33,000- year-old incipient dog from the Altai mountains of Siberia: Evidence of the earliest domestication disrupted by the last glacial maximum.
3. Botique L.R., Song S., Scheu A., Gopalan S., Pendleton A.L., Oetjens M., Taravella A.M., Seregely T., Zeeb-Lanz A., Arbogast R-M., Bobo D., Daly K., Unterlander M., Burger J., Kidd J.M., Veeramah K.R., 2017: Ancient European dog genomes reveal continuity since the Early Neolithic
4. Drake A.G., Klingenberg Ch. P., 2010: Large‐Scale Diversification of Skull Shape in Domestic Dogs: Disparity and Modularity
5. Ceregrzyn, M, Lechowski, R., Barszczewska, B., 2013: Podstawy żywienia psów i kotów. Podręcznik dla lekarzy i studentów weterynerii. Elsevier Urban&Partner.Schoenebeck J.J., Ostrande E.A., 2013: The Genetics of Canine Skull Shape Variation
6. Axelsson E., Ratnakumar A., Arendt M-L., Maqbool K., Webster M.T., Perloski M., Liberg O., Arnemo J.M., Hedhammar A., Lindblad-Toh K., 2013: The genomic signature of dog domestication reveals adaptation to a starch-rich diet
7. Arendt M., Fall T., Lindblad-Toh K., Axellson E., 2014: Amylase activity is associated with AMY2B copy numbers in dog:implications for dog domestication, diet and diabetes
8. FEDIAF 2017. Nutritional guidelines for cats and dogs.